Andreas Frans, assistent in de psychiatrie, gaf een Journal Club in maart 2024 over de psychologische en maatschappelijke impact van anabole steroïden.
Op 25 maart 2024 gaf Andreas toelichting over een boeiend en actueel thema: de psychologische en maatschappelijke impact van anabole steroïden met specifieke aandacht voor de seksualiteit.
De journal club startte met een casus waarin een jonge patiënt zonder psychiatrische voorgeschiedenis zich aanmeldde met plotse gedragsproblemen waaronder automutilatie comorbiede aan de opstart van het gebruik van anabole steroiden.
De patiënt toonde de progressieve invloed van steroïden op gedrag, stemming en seksualiteit. Doorheen zijn gebruik werden de gedragsproblemen en impulsiviteit groter alsook een significant verhoogd libido; gekende effecten van steroïden gebruik. Echter na stopzetting van het gebruik van anabole steroïden verschoof het toestandsbeeld naar hardnekkige depressieve symptomen zoals een uitgesproken anhedonie en passieve suïcidaliteit maar ook een libido-val en erectiele dysfunctie. Dit zorgde o.a. voor een terugval in steroïdengebruik wat later leidde tot een ernstig incident van agressie en een spoedopname wegens een “excited delirium”.
Met deze casus werd geprobeerd om de aandacht te vestigen op de moeilijkheden die patiënten ondervinden in het stoppen met anabole steroïden. Deze worden door de patiënt vaak als onoverkomelijk ervaren en ondergerapporteerd omwille van stigma en beperkte ervaring in de eerstelijnszorg. Wat een herval in de hand werkt. Zeker nu de prevalentie en maatschappelijke verspreiding van steroïdengebruik in opmars is. Met name de verschuiving van gebruik binnen sportmilieus naar een bredere mainstream-populatie.
Naast de casus werden de bredere gevolgen van steroïdengebruik besproken, waaronder risicogedrag, middelenmisbruik, hyperseksualiteit en een verhoogde kans op agressie en criminaliteit. De behandeling en aanpak van steroïdengebruik werd overlopen naar voorbeeld van reeds bestaande programma’s in het buitenland. Er werd daarbij stil gestaan bij de gevolgen voor de seksualiteit; een onderbelicht thema.
Ondanks het belang van post-cyclustherapie (PCT) blijven seksuele problemen, zoals erectiele disfunctie en verlaagd libido, vaak onderbelicht en onbehandeld. In combinatie met reeds gekende stemmingsproblemen en het veel voorkomen van een lager zelfbeeld en body-dysmorfie in de groep van gebruikers vormen deze seksuele problemen een bron van frustratie die het herstel in de weg kan staan.
De rol van endocrinologie en de mogelijke plaats van testosteron-vervangende therapie werden kritisch besproken, evenals de noodzaak van betere risicotaxatie en begeleiding van deze patiënten.
De presentatie sloot af met een brede discussie over de aanpak van steroïdengebruik en de impact ervan op psychisch welzijn. Dit onderwerp blijft een groeiende uitdaging binnen zowel de psychiatrische als de huisartsgeneeskunde en vraagt om multidisciplinaire samenwerking en meer bewustwording binnen de gezondheidszorg.
Scarth, M., Havnes, I. A., Jørstad, M. L., McVeigh, J., Van Hout, M. C., Westlye, L. T., Torgersen, S., & Bjørnebekk, A. (2022). Severity of anabolic steroid dependence, executive function, and personality traits in substance use disorder patients in Norway. Drug And Alcohol Dependence, 231, 109275. https://doi.org/10.1016/j.drugalcdep.2022.109275