Tijdens de UFC Journal Club van september 2020 presenteerde onze toenmalige ASO psychiater, Sam Tielens, een interessant artikel betreffende seksueel geweld tegenover ouderen. Hieronder kan u een verslag van zijn presentatie lezen.

Incidents of Sexual Assault Against Older Adults: A Comparison Study

Seksueel geweld tegenover ouderen wordt al decennia lang gedocumenteerd, doch wetenschappelijk onderzoek met betrekking tot dit sociale probleem blijft schaars. Een Amerikaanse prevalentieanalyse schatte dat ongeveer 90.289 ouderen (≥60 jaar) seksueel geweld heeft meegemaakt tijdens het jaar van de analyse. Deze analyse includeerde echter slechts 18 Amerikaanse staten, waardoor het aantal ouderen dat onderworpen werd aan seksueel geweld in realiteit nog hoger ligt (Cannell e.a. 2014). Gezien de verwachte vergrijzing in de toekomst is de focus op het begrijpen van seksueel misbruik bij ouderen van groeiende prioriteit. Het meeste bestaande onderzoek focust zich voornamelijk op de ervaringen van oudere vrouwen die slachtoffer werden van seksueel geweld. Dit is logisch gezien oudere vrouwen veel vaker dan mannen het slachtoffer zijn van seksueel geweld. Doch, dit leidt tot een kloof in de kennis met betrekking tot seksueel slachtofferschap bij oudere mannen, waarbij seksueel slachtofferschap ook tot blijvend trauma kan leiden.

Deze studie onderzoekt incidenten met seksueel geweld tegenover oudere vrouwen en mannen. De focus ligt op het begrijpen van hoe seksueel geweld tegen ouderen zich verhoudt ten opzichte van seksueel geweld tegen vrouwen en mannen op jongere en op middelbare leeftijd. Budd en Liddic analyseerden de gegevens van het National Incident-Based Reporting System (hierna, NIBRS). Het NIBRS is de grootste openbaar beschikbare dataset met betrekking tot incidenten in de Verenigde Staten. Deze dataset legt officiële misdaadgegevens vast die aan de politie zijn gemeld. Het NIBRS verzamelt gegevens over vier soorten zedendelicten: verkrachting, sodomie, aanranding met een object en betasting. Al deze seksuele misdrijven zijn gepleegd zonder de toestemming van het slachtoffer, inclusief het geval waarin het slachtoffer vanwege leeftijd of omwille van tijdelijk of permanent geestelijk of lichamelijk onvermogen geen toestemming kan geven. Met behulp van NIBRS-gegevens op incidentniveau werden gepleegde seksuele delicten tegen ouderen (≥60 jaar) vanaf begin 1992 tot eind 2015 geanalyseerd. Vervolgens werden deze incidenten vergeleken met incidenten waarbij slachtoffers van middelbare leeftijd (40-59 jaar) en jongere slachtoffers (18-39 jaar) betrokken waren. Er bleven, na filtering, uiteindelijk nog 471.305 incidenten over voor de analyse. Er werden twee categorische variabelen gecreëerd: model 1 analyseert incidenten met seksueel geweld waarbij volwassen vrouwen betrokken waren (n = 427.890), model 2 analyseert incidenten met seksueel geweld tegenover volwassen mannelijke slachtoffers (n = 43.415). Voor beide modellen werden onafhankelijke variabelen geconstrueerd waaronder daderkenmerken, slachtofferkenmerken, de relatie tussen dader en slachtoffer, de aard van het seksueel delict en bijkomende criminaliteit tijdens het seksueel incident.

De auteurs concluderen dat ouderen vaak in hun thuiscontext aangerand worden. De daders van het seksuele delict zijn vaak kennissen of vreemden, zelden familieleden van de slachtoffers. De seksuele delicten komen vaak voor in combinatie met andere soorten criminaliteit (bijv. eigendomsdelicten en andere geweldsmisdrijven). Verder benadrukken de auteurs dat er, met deze incidentkenmerken in gedachten, preventieve strategieën ontwikkeld kunnen worden zoals het versterken van beveiligingsinspanningen binnen of buiten de huizen van ouderen. Er kunnen ook buurtinspanningen worden gedaan om de sociale cohesie te vergroten waarbij buren waken over andere buren. Over het algemeen moet niet alleen het bewustzijn over dit sociale probleem vergroot worden. Ook mythes over seksueel geweld , met name over "echte verkrachting" en "echte slachtoffers" moeten verder ontkracht worden. Alsook ondersteuning en middelen moeten worden geboden aan ouderen die seksueel slachtoffer zijn geworden. Terwijl de obstakels en uitdagingen voor het melden van seksueel geweld goed gedocumenteerd waren onder verschillende populaties, worden oudere volwassenen geconfronteerd met extra uitdagingen zoals leeftijdsdiscriminatie. Daarenboven kunnen oudere mannen nog andere barrières ervaren, gezien het frequent voorkomen van mythen over verkrachting bij mannen. Onderzoek om dit sociale probleem beter te begrijpen, zou verdergezet moeten worden, zeker gezien de verdere vergrijzing van de bevolking in de toekomst. Vooruitkijkend zou toekomstig onderzoek gegevens moeten verzamelen over een breder scala aan dader-, slachtoffer-, en incidentkarakteristieken. Zodoende kan voortdurend verfijnd worden welke kenmerken meer waarschijnlijk geassocieerd zijn met seksueel geweld tegenover oudere vrouwen en mannen.

Opmerkingen bij dit artikel
In deze studie is het niet gespecifieerd onder invloed van welke drugs de dader was. Er wordt ook geen melding gemaakt van het al dan niet onder invloed zijn van medicatie die drempelverlagend werkt (vb. benzodiazepines). Het zou daarnaast ook interessant zijn om een zicht te krijgen of de daders al dan niet gekend zijn met een juridische voorgeschiedenis. Om de vergelijkbaarheid tussen de verschillende groepen volwassen slachtoffers mogelijk te maken, werden minderjarige slachtoffers geëxcludeerd uit de analyse. Dit is begrijpelijk, doch spijtig gezien de vergelijking met minderjarige slachtoffers interessant zou zijn voor ons werkveld binnen het UFC.
Verder kan er sprake zijn van een onderschatting van de cijfers: kampen ouderen met angst om een aangifte te doen bij de politie? Worden de slachtoffers geloofd? Vormen neurocognitieve beperkingen (vb. geheugenverlies, verwardheid) barrières om een aangifte te doen bij de politie? Vanuit de nabespreking in team kwam ook mogelijke ‘overrapportage’ aan bod, die zou kunnen samenhangen met sensorische en neurocognitieve problemen bij ouderen.

Bronvermelding
Budd, K., Liddic , M. (2020). Incidents of Sexual Assault Against Older Adults: A Comparison Study. Sexual Abuse. Advance online publication. 1-24.
Cannell, M. B., Manini, T., Spence-Almaguer, E., Maldonado-Molina, M., & Andresen, E. M. (2014). U.S. population estimates and correlates of sexual abuse of community-dwelling older adults. Journal of Elder Abuse & Neglect, 26(4), 398–413.